Luật tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi): bước ngoặt lịch sử với mô hình chính quyền hai cấp

Ngày 16/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) với 100% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. Đây được xem là bước ngoặt lịch sử, đánh dấu sự chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam, nhằm hiện đại hóa quản trị địa phương, tháo gỡ các điểm nghẽn và thúc đẩy phát triển bền vững.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Ý nghĩa lịch sử của Luật

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) mang ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Luật này thể hiện tư duy đổi mới, hướng tới quản trị hiện đại, tăng cường tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của các địa phương. Mục tiêu là đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của từng địa phương và cả nước trong bối cảnh kỷ nguyên mới.

Những điểm chính trong Luật

Dự thảo Luật đã được chỉnh lý và hoàn thiện dựa trên ý kiến đóng góp từ các đại biểu Quốc hội, đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với thực tiễn. Một số nội dung nổi bật bao gồm:

• Cơ cấu tổ chức Hội đồng Nhân dân (HĐND): HĐND cấp xã sẽ có hai ban, gồm Ban Kinh tế – Ngân sách và Ban Văn hóa – Xã hội. Số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh và cấp xã được giữ nguyên trong khung tối thiểu và tối đa, riêng TP. Hồ Chí Minh và TP. Hà Nội có 125 đại biểu HĐND.

• Quy định về nhân sự: Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng ban, Phó Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh, cấp xã, và Ủy viên của Ban HĐND cấp tỉnh có thể là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quy định cụ thể số lượng Phó Chủ tịch và Phó Trưởng ban, đảm bảo linh hoạt và phù hợp với thực tiễn từng địa phương.

• Tính kế thừa và đổi mới: Dự thảo kết hợp giữa việc kế thừa có chọn lọc các quy định hiện hành và đổi mới để hoàn thiện cơ cấu tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp.

Chuyển đổi mô hình chính quyền: từ ba cấp sang hai cấp

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, việc chuyển đổi từ mô hình chính quyền địa phương ba cấp sang hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã) là một bước cải cách quan trọng, mang tính lịch sử. Để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra thông suốt, hiệu quả từ ngày 1/7/2025, Luật đã quy định đầy đủ các vấn đề liên quan, bao gồm:

• Tổ chức bộ máy và nhân sự: Đảm bảo sự ổn định và liên tục trong hoạt động của chính quyền địa phương.

• Quy trình xử lý hành chính: Các quy định được thiết kế để giải quyết các vấn đề thực tiễn, tránh phát sinh rủi ro trong quá trình chuyển đổi.

• Cơ chế hoạt động: Tăng cường hiệu quả vận hành, loại bỏ các điểm nghẽn và khơi thông nguồn lực.

Hướng tới quản trị hiệu quả

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) không chỉ tạo cơ sở pháp lý cho mô hình chính quyền hai cấp mà còn đặt nền móng cho một hệ thống quản trị địa phương hiện đại, hiệu quả. Với các quy định linh hoạt và phù hợp thực tiễn, Luật được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững, đáp ứng nhu cầu quản lý và phát triển của các địa phương trong thời kỳ mới.